Portal Promocji Eksportu

Źródło: PAP/EPA

 

Informacje podstawowe

• ang. (the) Republic of Malawi, chichewa Dziko la Malawi
• Stolica: Lilongwe
• Powierzchnia: 118,5 tys. km kw.
• Liczba ludności: 16,5 mln
• Gęstość zaludnienia: 115,2 osoby/km kw.
• Waluta: kwacha malawijska (MWK) = 100 tambala

 

Republika Malawi leży w południowo-wschodniej Afryce. Powierzchnia kraju wynosi 118,5 tys. km kw. Państwo graniczy z Mozambikiem (długość granicy wynosi 1569 km), Zambią (837 km) oraz Tanzanią (475 km).

 

W Malawi żyje 16,5 mln ludzi, a na jeden kilometr kwadratowy przypada 115,2 osób. W położonej w środkowej części kraju stolicy, Lilongwe, mieszka 669 tys. 21 ludzi. Innymi ważnymi miastami są: Blantyre (740 tys. mieszkańców) i Mzuzu (200 tys.).

 

Malawi leży w regionie aktywnym sejsmicznie i jest nawiedzane przez trzęsienia ziemi. Najbliższe, właściwe terytorialnie polskie przedstawicielstwo dyplomatyczne to Ambasada RP w Pretorii (RPA).

 

Oficjalną walutą jest kwacha malawijska (MWK).

 

 

Wskaźnik umiejętności pisania i czytania wśród ludności powyżej 15-go roku życia wynosi ok. 82 proc.W Malawi występuje duży odsetek ludności zakażonej wirusem HIV/AIDS (ponad 14 proc. społeczeństwa). Średnia długość życia to 44 lata.

 

Zaledwie ok. 6 proc. ludności Malawi korzysta z internetu. usług internetowych, a 7 proc. ma dostęp do prądu. O wiele lepiej jest jednak z dostępem do czystej wody – może z niej korzystać ponad 85 proc. populacji.

 

Warunki życia

Dostęp do czystej wody w proc. w latach 1990 i 2011 w Afryce

Źródło: www.fao.org/economic/ess/ess-fs/ess-fadata/en/.

 

Dostęp do urządzeń sanitarnych w proc. w latach 1990 i 2011 w Afryce

Źródło: www.fao.org/economic/ess/ess-fs/ess-fadata/en/.

 

Średnia liczba lat nauki w 2011 roku w Afryce

Źródło: UNDP Human development report 2011, New York Oxford University Press 2011.

 

Procent dzieci aktywnych ekonomicznie w wieku 7-14 w 2010 roku w Afryce

Źródło: FAO Statistical Yearbook 2012.

 

Procent osób niedożywionych w Afryce w latach 1990-92 i 2011-2013

Źródło: www.fao.org/economic/ess/ess-fs/ess-fadata/en/.

 

Wskaźniki rozwoju społecznego (HDI) na świecie i w Afryce w 2011 roku

Źródło: UNDP Human development report 2011, New York Oxford University Press 2011, *według siły nabywczej w 2005.

 

Religia

Malawi jest państwem wielowyznaniowym: chrześcijanie stanowią 79,9 proc. ludności, muzułmanie – 12,8 proc. animiści i wyznania lokalne – 7,3 proc.

 

Język

Językiem urzędowym jest angielski, ale narodowym - Chichewa, którym posługuje się ok. 57 proc. populacji. Pozostałe ważne języki to: Chinyanja (12,8 proc.), Chiyao (10,1 proc.), Chitumbuka (9,5 proc.), Chisena (2,7 proc.), Chilomwe (2,4 proc.) oraz Chitonga (1,7 proc.).

 

Ustrój i władza

Malawi jest parlamentarną republiką wielopartyjną. Prezydent, wybierany w głosowaniu powszechnym na pięcioletnią kadencję, jest jednocześnie szefem rządu. Ustala on skład Rady Ministrów.

 

Głównym organem władzy ustawodawczej jest jednoizbowy parlament - Zgromadzenie Narodowe, którego 193 członków wybieranych jest w głosowaniu powszechnym na pięcioletnią kadencję. Władzę wykonawczą sprawuje rząd powoływany przez prezydenta.

 

Administracja

Malawi podzielone jest na 28 dystryktów: Balaka, Blantyre, Chikwawa, Chiradzulu, Chitipa, Dedza, Dowa, Karonga, Kasungu, Likoma, Lilongwe, Machinga (Kasupe), Mangochi, Mchinji, Mulanje, Mwanza, Mzimba, Neno, Ntcheu, Nkhata Bay, Nkhotakota, Nsanje, Ntchisi, Phalombe, Rumphi, Salima, Thyolo i Zomba.

 

Źródło: PAP/EPA

 

Różnice kulturowe

Homoseksualizm jest nielegalny. Akty seksualne między osobami tej samej płci są zagrożone karą długoletniego pozbawienia wolności.

 

Niechęć Afryki do homoseksualizmu wynika z jej patriarchalnego konserwatyzmu, przywiązania do tradycji i pobożności, ale obserwowany w ostatnich latach wzrost homofobii wiąże się też z polityką. Od zwycięstwa w zimnej wojnie i upadku komunizmu na początku lat 90. rządzony przez liberałów

 

Zachód przekonywał Afrykę do liberalnych porządków i praw. Zachęcał do demokracji i praw człowieka, uzależniał od tego swoją gospodarczą pomoc.

 

Z ponad 50 państw Afryki w prawie 40 homoseksualizm uważany jest za przestępstwo. W Sudanie, Mauretanii czy Somalii grozi za niego kara śmierci. W pozostałych krajach karze się go więzieniem – kilkoma miesiącami w Burundi, trzema latami w Tunezji czy Maroku, pięcioma w Kamerunie i Senegalu, czternastoma w Nigerii, Ugandzie, Kenii czy Malawi. Te ostatnie są byłymi brytyjskimi koloniami, a kary za homoseksualizm, jako sprzeczny z naturą ludzką, wprowadzili tam jeszcze Brytyjczycy.

 

Jedynym na Czarnym Lądzie krajem, w którym związki homoseksualne zrównano z heteroseksualnymi w konstytucji i gdzie zezwolono na homoseksualne małżeństwa, jest Republika Południowej Afryki, która po upadku apartheidu w 1994 r., wzorując się na Zachodzie, wprowadziła u siebie najbardziej liberalne przepisy na całym kontynencie. Ale nawet w liberalnej RPA homoseksualiści są piętnowani przez społeczeństwo, lesbijki są poddawane „korekcyjnym gwałtom”.

 

Polityczni przywódcy, którzy jednomyślnie potępiają homoseksualizm, a widząc aplauz rodaków, sięgają po homofobię jako oręż w walce o władzę. Prezydent Zimbabwe Robert Mugabe od lat wyklina homoseksualistów jako „wybryk natury i obrazę godności ludzkiej”, „gorszych niż świnie i psy”.

 

Wrogość do homoseksualizmu jest jedną z niewielu spraw, które łączą zwaśnionych chrześcijan i muzułmanów w Nigerii. Imamowie w Senegalu zakazują grzebać homoseksualistów na cmentarzach, a kapłani np. w Malawi wyklinają ich jako sługi szatana, owoc zachodniej dekadencji i upadku.

 

Kryzys gospodarczy i wojny w Afganistanie i Iranie, które na początku XXI wieku podkopały potęgę Zachodu, sprawiły, że afrykańscy przywódcy przestali bezkrytycznie przyjmować zalecane przez Zachód mody, a jako pierwsze odrzucili przyjęte na Zachodzie zrównanie heteroseksualizmu z homoseksualizmem. „Zachód mówi, że to prawa człowieka, a według nas to występek i zło” – tłumaczą wiernym w świątyniach kapłani, zauroczeni konserwatywnymi imamami z Bliskiego Wschodu i pastorami z USA.

 

Co warto wiedzieć

• Wymiana w bankach i kantorach dokonywana jest bez ograniczeń w obie strony. Zalecane jest posiadanie drobnych nominałów waluty wymienialnej.
• Sieć sklepów jest słabo rozwinięta, ceny produktów zbliżone są do cen europejskich. W niektórych rejonach występują trudności z nabyciem niektórych towarów.
• W Malawi jest niewiele hoteli o standardzie międzynarodowym. Doba hotelowa kosztuje 150-200 dol.
• Jeżeli osoba małoletnia podróżuje w towarzystwie innych opiekunów (opiekuna) niż rodzice, wówczas na przejściu granicznym trzeba pokazać dokument ze zgodą rodziców (letter of authorisation). Dokument ten powinien zawierać dane dziecka oraz opiekuna wraz z danymi dot. paszportów, jakimi się posługują. Podpisy rodziców powinny być urzędowo poświadczone. Dodatkowo, można załączyć do dokumentu kopie dokumentów tożsamości rodziców.
• Strefa czasowa: GMT +2.

 

Wizy

Obywateli polskich wybierających się do Malawi obowiązują wizy. Można się o nie ubiegać w placówkach dyplomatycznych tego kraju lub na międzynarodowym lotnisku w Lilongwe. Trzeba mieć jednak kolorowe zdjęcie paszportowe.

 

Wiza tranzytowa kosztuje 50 dol., jednokrotna wjazdowa – 70 dol., a wielokrotna - 110 dol.

 

Paszport powinien być ważny przynajmniej sześć miesięcy od daty planowanego wyjazdu. Trzeba okazać bilet powrotny oraz udokumentować posiadania wystarczającej ilości pieniędzy na pobyt. Warto przy tym pamiętać, że nie ma ograniczeń w przywozie obcych środków płatniczych. Wywóz możliwy jest do kwoty zadeklarowanej przy wjeździe.

 

W paszporcie musi być co najmniej jedna strona przeznaczona na wizy, całkowicie wolna od wszelkich stempli, wiz itp. Wiza jednorazowa wystawiana jest na okres do 30 dni, a wielorazowa od 30 do 180 dni.

 

Wymagane jest pełne ubezpieczenie podróżne. Zaleca się by kwota minimalna ubezpieczenia nie była niższa niż 30 tys. euro.

 

Pobyt można przedłużyć w Centralnym Urzędzie Imigracyjnym w Lilongwe.

 

Relacje polityczne pomiędzy Polską a Malawi są bardzo ograniczone. Polska nawiązała stosunki dyplomatyczne z Malawi 10 lipca 1992 r. Do 2008 roku ochroną interesów RP w Malawi zajmowała się polska Ambasada w Harare, a po jej likwidacji funkcję tę spełnia Ambasada RP w Pretorii.

 

Wkrótce po nawiązaniu stosunków dyplomatycznych chargé d'affaires a.i. RP w Harare złożył w 1994 roku wizytę roboczą w Malawi. Od 1994 roku nawiązano stałe, robocze kontakty z rządem Malawi. Raz do roku szef polskiej misji dyplomatycznej w Harare składał wizyty w Lilongwe (gdzie pracuje nieliczna grupa polskich misjonarzy – Salezjanów) i Blantyre.

 

W 2005 r. został akredytowany w Polsce pierwszy ambasador Malawi. Obecny ambasador Isaac Chikwekwere Lamba, rezydujący w Berlinie, złożył listy uwierzytelniające w lutym 2010 roku.

 

Transport

W Malawi jest 39 lądowisk, w tym sześć z betonowymi pasami startowymi. Międzynarodowy port lotniczy w stolicy kraju, Lilongwe, łączy Malawi z Harare, Johannesburgiem, Lusaką, Nairobi i Addis Abebą, a także z lokalnymi lotniskami w Mzuzu i Blantyre.

 

W kraju zbudowano 797 km linii kolei wąskotorowej, 28,4 tys. km dróg, z czego 7 tys. km dróg asfaltowych, oraz 700 km dróg wodnych. W północnej części kraju ważną rolę odgrywa żegluga na jeziorze Niasa.

 

W transporcie towarów główną rolę odgrywa wąskotorowa linia kolejowa z Zambii przez południową część Malawi do Mozambiku. Jej długość w granicach Malawi to 797 km. Zamknięcie linii w Mozambiku spowodowało konieczność tranzytu towarów linią kolejową przez RPA lub szlakiem drogowym przez Tanzanię.

 

Dla kierowców

Podróżując samochodem, należy obowiązkowo wykupić na granicy zezwolenie czasowe, tzw. temporary permit, które uprawnia do posługiwania się krajowym prawem jazdy i zastępuje OC. Wiąże się to wydatkiem rzędu ok. 100 dol.

 

W Malawi obowiązuje ruch lewostronny. Honorowane jest międzynarodowe prawo jazdy.

 

Podróżowanie samochodem może być ryzykowne ze względu na zły stan dróg i brawurową jazdę miejscowych mieszkańców. Lepiej nie podróżować samochodem po zmroku, a w czasie jazdy bezwzględnie blokować drzwi i okna samochodu.

 

Zdrowie

Przy wjeździe z krajów o wysokim stopniu rozprzestrzenia się wirusa żółtej febry wymagane jest okazanie w punkcie granicznym potwierdzenia odbycia szczepienia przeciwko żółtej febrze ("żółta książeczka"). Zagrożenie malarią występuje na całym obszarze kraju w ciągu całego roku, występuje również realne zagrożenie bilharcjozą. Opiekę medyczną o standardzie europejskim można uzyskać w dwóch głównych miastach - Lilongwe i Blantyre. W poważniejszych przypadkach konieczne jest przewiezienie chorego do RPA.

 

W Malawi nie ma agenta polskich towarzystw ubezpieczeniowych. Uznawane są polisy głównych międzynarodowych towarzystw ubezpieczeniowych.

 

Bezpieczeństwo

Stan bezpieczeństwa w Malawi oceniany jest jako dobry. Należy nosić przy sobie kopię paszportu, a paszport, gotówkę i przedmioty wartościowe przechowywać w depozycie hotelowym.

 

Święta

• 1 stycznia - Nowy Rok,
• 15 stycznia - Dzień Chilembwe,
• 3 marca - Dzień Męczenników,
• 1 maja - Święto Pracy,
• 14 czerwca - Dzień Wolności (Dzień Kamuzu),
• 6 lipca - Dzień Republiki,
• 25 grudnia - Boże Narodzenie.

 

Święta ruchome

• Wielki Piątek,
• Poniedziałek Wielkanocny,
• Dzień Matki (drugi poniedziałek października),
• Eid Ul Fitri (koniec Ramadanu).

Jeśli dane święto wypada w sobotę lub w niedzielę, dniem wolnym jest następujący poniedziałek.

 

Malawi w organizacjach międzynarodowych

• Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej,
• Międzynarodowa Organizacja Pracy,
• Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju,
• Międzynarodowy Fundusz Walutowy,
• Międzynarodowy Trybunał Karny,
• Organizacja Narodów Zjednoczonych,
• Południowoafrykańska Wspólnota Rozwoju,
• Światowa Organizacja Handlu,
• Unia Afrykańska.

 

Źródło: PAP/EPA

 

Kontakty

Oficjalny serwis internetowy rządu Malawi

 

Administracja gospodarcza

• Ministerstwo Przemysłu, Handlu i Rozwoju Sektora Prywatnego Prywatnego

Ministry of Industry, Trade and Private Sector Development

Gemini House, City Centre, P.O.Box 30366, Lilongwe 3

Tel: +265 1 770 244

Fax: +265 1 770 680

E-mail: minci@malawi.net

 

• Ministerstwo Nauki i Technologii

Department of Science and Technology

City Center, Private Bag 303, Lilongwe

Tel: +265 1 776 077 / 080

Fax: +265 1774 778

E-mail: dost@mistmw.org

 

Samorządy gospodarcze

• Izba Handlowo-Gospodarcza Malawi

Malawi Confederation of Chambers of Commerce and Industry (MCCCI)

• Oficjalna prasa ekonomiczna

The Nation, Daily News, The Voice, Weekly News

• Oficjalne strony o charakterze ekonomicznym

www.dailytimes.bppmw.com

 

Warunki geograficzne, klimat

Malawi nie ma dostępu do morza. Z północy na południe kraju rozciąga się Wielki Rów Zachodni, w którym znajduje się trzecie co do wielkości jezioro afrykańskie - Niasa, powstałe w wyniku ruchów tektonicznych na obszarze Wielkich Rowów Afrykańskich.

 

W Malawi żyją 192 gatunki ssaków i 664 gatunki ptaków. Parki narodowe i rezerwaty przyrody zajmują w sumie 11,2 proc. powierzchni.

 

Z południowych krańców jeziora wypływa rzeka Shire, będąca dopływem Zambezi. Na wschód i zachód od jeziora Niasa w krajobrazie dominują wysokie płaskowyże.

 

Położona na północy kraju wysoczyzna Nyika sięga 2600 m n.p.m. Na południe od jeziora Niasa rozciąga się wyżyna Shire, która przechodzi w masyw górski Mlandżi. Jego wysokość przekracza 3000 m n.p.m.

 

Żyją tu m.in.: nosorożce, zebry, antylopy, lwy, gepardy i lamparty, słonie, żyrafy, krokodyle, węże i różne gatunki małp oraz liczne gatunki ptaków – w sumie 192 gatunki ssaków i 664 gatunki ptaków.

 

Większą część powierzchni, zwłaszcza obszary najniżej położone, zajmują sawanny z akacjami i baobabami. Wzdłuż rzek ciągną się lasy galeriowe. Tereny półsuche są zalesiane – sadzi się tu głównie eukaliptusy i sosny. Lasy – podzwrotnikowe - zajmują 20 proc. powierzchni.

 

Rząd Malawi zwraca szczególną uwagę na ochronę przyrody. Parki narodowe i rezerwaty przyrody zajmują 11,2 proc. powierzchni. Najwięcej z nich utworzono na północy (Malawi, Nyika) oraz na zachodzie (Kasungu).

 

 

W Malawi występuje klimat podrównikowy – subtropikalny, a także górski. Na południu panuje klimat suchy. Najcieplejszym miesiącem jest styczeń, gdy temperatura waha się w granicach 22°C - 35°C, a najchłodniejszym lipiec - 15°C - 25°C.

 

Pora deszczowa trwa od listopada do maja. Średnia roczna suma opadów wynosi od 750–1000 mm na południu, 1500 mm na płaskowyżu do 2000–2500 mm i więcej na obszarach najwyżej położonych.

 

Gospodarka

Malawi należy do najsłabiej rozwiniętych krajów na świecie. Gospodarka oparta jest w dużej mierze na rolnictwie.

 

Udział tego sektora w PKB wynosi prawie 1/3, a usługi to ok. 55-60 proc. W rolnictwie pracuje blisko 90 proc. ludności zawodowo czynnej. Dochody z tego sektora przynoszą 30 proc. wpływów budżetowych i 90 proc. łącznej wartości eksportu.

 

Chociaż oficjalne bezrobocie sięga ok. 20 proc., to wiele osób utrzymujących się z rolnictwa na własne potrzeby nie jest wykazywanych jako bezrobotni. Większość upraw kukurydzy, słodkich kartofli, ryżu, prosa, sorgo, manioku i warzyw służy zaspokojeniu potrzeb mieszkańców.

Malawi posiada pokłady złóż mineralnych: wapienia, zasoby wodne, nieeksploatowane pokłady uranu, węgla i boksytu.

 

Uboga, słabo rozwinięta infrastruktura, mały rynek wewnętrzny to podstawowe problemy gospodarcze kraju. Trudną sytuację gospodarczo dodatkowo pogarszają klęski żywiołowe, występujące co kilka lat. Malawi leży bowiem w rejonie aktywnym sejsmicznie. Nawiedzane jest przez trzęsienia ziemi oraz katastrofalne susze. Ostatnie katastrofalne trzęsienie ziemi, połączone z opadami i powodziami, miało miejsce w 1989 roku.

 

Ścisła współpraca rządu Malawi z Międzynarodowym Funduszem Walutowym zaowocowała stabilnym - jak na warunki afrykańskie - otoczeniem prawno – ekonomicznym. W efekcie wiele firm zarówno malawijskich, jak i zagranicznych zdecydowało się aktywizacje swoich działań na terenie Malawi.

 

W sierpniu 2011 roku, po wprowadzeniu przez ówczesny rząd Malawi ustawy ograniczającej prawa człowieka i wolności prasy, „kraje zachodnie” wstrzymały pomoc finansową w wysokości 40 proc. rocznych wpływów budżetowych tego kraju. Doprowadziło to do obniżenia o ponad 30 proc. rezerw walutowych Malawi, zmniejszenie importu o niemal 11 proc., a w konsekwencji i spadku eksportu o ponad 5 proc. Brak pomocy finansowej doprowadził do ograniczenia importu nawozów sztucznych, co wpłynęło na spadek produkcji rolnej - głównie tytoniu.

 

Ważnym źródłem gotówki dla Malawi są dotacje światowych organizacji i rządów w ramach pomocy międzynarodowej. Wiele dawców zawiesiło jednak swą pomoc ze względu na brak przejrzystości w wydatkach rządowych i korupcję.

 

Rząd Malawi stara się zdywersyfikować produkty rolnicze w celu zredukowania uzależnienia od eksportu tytoniu. Stara się również pozyskać inwestycje na budowę śródlądowego portu Nsanje na rzece Szire na południu kraju. Chodzi o umożliwienie transportu morskiego rzeką Zambezi, a następnie Szire z wybrzeża Mozambiku do Malawi.

 

Malawi wytwarza ok. 185 kWh na osobę i importuje ponad 55 proc. zużywanej siły energetycznej.

 

Makroekonomia

W 2014 r. PKB Malawi wyniósł 4,41 mld dol., a PKB na osobę około 230 dol. To jeden z najniższych na świecie wskaźników PKB „per capita”. W 2014 r. wzrost PKB wyniósł 5,7 proc., a w 2013 r. 5,0 proc. W poprzednich trzech latach wynosił on natomiast średnio ponad 4 proc.

 

 

We wcześniejszych latach inflacja wynosiła ok. 7,5 proc. do 8,5 proc. rocznie, podczas gdy w 2014 r. było to 23,8 proc., a rok wcześniej 28,4 proc. Natomiast deficyt budżetowy w roku finansowym 2013/2014 wyniósł 6,0 proc., a szacowany na rok 2014/15 miał wynieść 4,1 proc. Dług publiczny w stosunku do PKB w 2014 r. wyniósł 57,9 proc.

 

Średnia miesięczna płaca nominalna brutto w 2014 r. wyniosła 173 dol. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne stanowią średnio ok. 2,5 proc. PKB rocznie, a w roku 2013 było to 3,2 proc.

 

Źródło: PAP/EPA

 

Główne sektory gospodarki 

 

Udział najważniejszych wartościowo sektorów gospodarczych Malawi w PKB to:

• usługi 55-60 proc., w tym najważniejsze to: handel hurtowy i detaliczny, hotelarstwo i restauracje 17,2 proc., usługi finansowe i biznesowe 13,4 proc., transport i łączność 6,8 proc.
• rolnictwo 29,9 proc.
• produkcja przemysłowa 9,4 proc.
• górnictwo 5,3 proc.
• sektor budowlany 3,0 proc.

W ostatnich latach najbardziej dynamicznie rozwijał się sektor usług tele-komunikacyjnych głównie w wyniku aktywizacji działań spółek telefonii komórkowej. W celu rozwoju sektora finansowego rząd Malawi wprowadził szereg zmian w prawie finansowym, aby umożliwić swobodniejsze działanie podmiotów zagranicznym na rynku wewnętrznym. Według African Economic Outlook jeszcze w 2010 r. zaledwie 22 proc. sektora bankowego znajdowała się w rękach podmiotów zagranicznych.

 

Wyższe taryfy na energię elektryczną zaczęły przyciągać potrzebne inwestycje do sektora energetycznego.

 

Przemysł

W Malawi wydobywa się wapienie, od 1985 roku węgiel kamienny (na północy) oraz kamienie półszlachetne. Kraj ma też złoża boksytów, apatytów, piasków szklarskich, rud uranu i niobu.

 

Produkcja sektora górniczego rośnie na wskutek zwiększonego popytu na węgiel. Szacuje się, że Malawi posiada 22 mld ton zasobów węgla. W celu wykorzystania tak ogromnych pokładów węgla rząd zamierza wybudować elektrownię opalaną węglem o mocy 300 MW.

 

Jedyna kopalnia uranu w Kayelekera w północnym Malawi zwiększa produkcję uranu i rozpoczęła eksport do Chin. Australijska firma górnicza Globe Metals and Minning, rozpoczęła eksploatację m.in. niobium, tantalu i cyrkonu w kopalni Kanyika. Chińska państwowa spółka East China Mineral Exploration and Development Bureau kupiła 51 proc. udziałów w Globe Metals and Miting, co pozwoli sfinansować ten projekt, szacowany na 150 mln dol.

 

Produkcja energii elektrycznej wynosi 1,3 mld kW·h. To zasługa przede wszystkim elektrowni wodnych – elektrownie powstały na wodospadach Tedzani i Nkula w południowej części Malawi.

 

W gospodarstwach prywatnych podstawowym surowcem energetycznym jest drewno.

 

Przemysł przetwórczy obejmuje niewielkie zakłady przetwórstwa płodów rolnych (cukrownie, przetwórnie tytoniu). W Blantyre jest cementownia, zakłady metalurgiczne, odzieżowe i tartaki.

 

Rolnictwo

Malawi ze względu na dogodne warunki klimatyczno - glebowe ma znaczny potencjał rolniczy. Grunty orne zajmują ok. 18 proc. powierzchni kraju, a łąki i pastwiska – 20 proc. Na południu są urodzajne gleby.

 

Główne uprawy żywieniowe to: maniok, kukurydza, ziemniaki, proso, sorgo, banany plantany, orzeszki ziemne. W dużych gospodarstwach państwowych produkuje się na eksport tytoń, herbatę, trzcinę cukrową. Gospodarstwa prywatne eksportują także bawełnę i słoneczniki.

 

Z powodu występowania muchy tse-tse chów zwierząt (bydło, kozy) ma stosunkowo małe znaczenie.

 

Duża rolę odgrywa natomiast rybołówstwo, prowadzone przede wszystkim na jeziorze Niasa.

 

Pomimo stopniowego spadku znaczenia dla gospodarki, rolnictwo nadal pozostaje ważnym sektorem, dając m.in. zatrudnienie dla 85 proc. mieszkańców kraju.

 

Rząd Malawi w celu ochrony rolników produkujących tytoń wprowadził ceny minimalne na ten produkt, zabezpieczając interesy tysięcy małych rolników. Np. w 2011 r. eksport samego tytoniu podliczono na 370 mln dol. (cały eksport Malawi to 1,06 mld dol.).

 

Największym problemem rolnictwa jest brak środków finansowych na modernizacje infrastruktury rolniczej i doposażenie rolników w nowoczesne maszyny.

 

Udział ludności rolniczej w ogólnej liczbie ludności w 2010 roku w Afryce – w procentach

Źródło: FAO Statistical Yearbook 2012

 

Turystyka

Ważną dziedziną gospodarki jest też turystyka. W 2005 roku kraj odwiedziło 421 tys. turystów zagranicznych, a wpływy do budżetu sięgnęły 43 mln dol.

 

Wymiana handlowa

W eksporcie Malawi dominują: tytoń, herbata, cukier, bawełna, kawa, drewno. Z zagranicy Malawi sprowadza natomiast żywność, produkty naftowe, środki transportu.

 

W 2013 r. ( brak danych za 2014 r.) wymiana handlowa Malawi z zagranicą wyniosła 3,491 mld dol. Z tego import podliczono na 2,455 mld dol., a eksport na 1,036 mld dol. Bilans wymiany handlowej Malawi z zagranicą był ujemny i wyniósł minus 1,419 mld. dol. Głównymi ugrupowaniami regionalnymi, z którymi Malawi prowadziło wymianę handlową były: Wspólnota Rozwoju Afryki Południowej (SADC), Wspólny Rynek Wschodniej i Południowej Afryki (COMESA) oraz Unia Europejska.

 

Główni partnerzy handlowi Malawi (udział proc. danego kraju w imporcie/eksporcie podany przy nazwie kraju):

 

W 2013 roku eksport zdominowany był przez produkty rolne, a najważniejszym produktem eksportowym (choć zmniejszającym swoje dominujące znaczenie w eksporcie, ze względu na tendencję światową do ograniczenia palenia tytoniu) był tytoń. Malawi nie produkuje własnego paliwa i importuje wszystkie produkty paliwowe.

 

 

Malawi w międzynarodowych organizacjach ekonomicznych

Malawi jest członkiem następujących organizacji międzynarodowych: United Nations Organisation (ONZ), Southern African Development Community (SADC), World Bank, International Monetary Fund (IMF), Światowa Organizacja Handlu (WTO), ACP, British Commonwealth, Com-mon Market for Eastern and Southern Africa (COMESA), African Union, African Development Bank (AFDB), Multilateral Investment Guarantee Agency (MIGA), Światowa Organizacja Handlu (WHO), UNIDO, UNESCO, UNCTAD (Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju). Malawi korzysta z przywilejów Konwencji z Cotonou, dzięki czemu ma ułatwiony dostęp do rynku UE.

 

Za sprawą General Agreement on Tariffs and Trade (GATT) i Genera-lised Systems of Preferences ma również preferencyjne dostęp do rynków USA, Kanady, Australii i Japonii.

 

Malawi - UE

W lipcu 2014 roku Malawi, a także pięć innych krajów członków Południowoafrykańskiej Rady ds. Rozwoju SADC), podpisało z Unią Europejską Umowę o Partnerstwie Ekonomicznym (EPA). Zgodnie z informacjami Komisji Europejskiej w 2013 r. obroty towarowe Malawi z UE (brak danych dot. wymiany towarowej Malawi - UE za 2014 r.) wyniosły 539,78 mln dol., z czego eksport Malawi do krajów UE wyniósł 305,51 mln dol., a import Malawi z krajów UE 234,78 mln dol. W obrotach Malawi z UE w 2013 r. kraj ten zanotował nadwyżkę w wysokości 71,24 mln dol.

 

Głównymi eksporterami z krajów UE do Malawi w ostatnich latach były: Niemcy, Wielka Brytania, Francja i Belgia. Natomiast najważniejszymi importerami spośród krajów członków UE w imporcie Malawi były: Belgia (w 2012 r. 3 miejsce wśród wszystkich krajów odbiorców towarów Malawi - udział Belgi 5 proc.), Niemcy, Holandia, Wielka Brytania i Portugalia. Natomiast w 2013 r. najważniejszymi wartościowo eksporterami wyrobów do Malawi spośród krajów UE były: Niemcy 9,5 proc. udziału w eksporcie Malawi za granice ogółem.

 

Najważniejszymi pozycjami w europejskim imporcie krajów UE z Malawi w ostatnich latach były: tytoń, cukier i herbata, a w eksporcie UE do Malawi dominującą pozycję zajmowały samochody oraz produkty przemysłu chemicznego m. in. lekarstwa. Natomiast w 2013 r. najważniejszymi pozycjami w eksporcie Malawi do krajów UE były: produkty rolne 98,2 proc. wartości eksportu Malawi do UE ogółem, maszyny i urządzenia elektryczne 0,4 proc. oraz inny maszyny 0,4 proc.

 

Natomiast w imporcie Malawi z UE dominowały: wyroby przemysłu chemicznego i przemysłów pokrewnych 45 proc. wartości importu Malawi z krajów UE ogółem, maszyny i sprzęt do transportu 19,9 proc. oraz produkty rolne 9,4 proc. W imporcie Malawi z krajami UE najważniejszymi dostawcami były: Francja 21,3 proc. importu Malawi z EU ogółem, Portugalia 14,9 proc., Wielka Brytania 12,8 proc., Belgia 12,45 oraz Niemcy 10,95. Natomiast w eksporcie Malawi do UE najważniejszymi importerami były: Niemcy 32,2 proc., Polska 13,7 proc., Holandia 12,95 proc., Wielka Brytania 11,5 proc. oraz Hiszpania 10,2 proc.

 

Polska - Malawi

Umową regulującą stosunki handlowe UE - Malawi była do końca 2007 r. ACP-EU Partnership Agreement z dn. 23.06.2000 r. z Cotonou. W grudniu 2007 r. została podpisana nowa tymczasowa umowa IEPA.

 

Zgodnie z informacjami polskiego Głównego Urzędu Statystycznego w 2014 r. obroty Polski z Malawi wyniosły 34,7 mln dol., po wzroście o 16,6 proc. w porównaniu z 2013 rokiem. Eksport Polski wyniósł 0,9 mln dol. (spadek o 38,9 proc.), a import 33,8 mln dol. (wzrost o 19,4 proc. w porównaniu do 2013 r.). Polska w obrotach towarowych z Malawi w 2014 r. uzyskała ujemne saldo w wysokości 33,0 mln dol.

 

W zakresie najważniejszych grup towarowych w eksporcie Polski do Malawi GUS wymienia jedynie materiały i wyroby włókiennicze (0,7 mln dol.) oraz gotowe artykuły spożywcze, napoje bezalkoholowe, alkohol, ocet i tytoń, których wartość eksportu wyniosła 0,1 mln dol.

 

Najważniejsze wartościowo grupy towarowe w imporcie Polski z Malawi to: gotowe artykuły spożywcze, napoje bezalkoholowe, alkohol i ocet, tytoń (wartość 32 mln dol., wzrost w porównaniu do 2013 r. o 17,2 proc.) oraz produkty pochodzenia roślinnego (wartość 1,8 mln dol., wzrost o 74,3 proc.).

 

W ostatnich latach główną pozycję w polskim imporcie z Malawi stanowił tytoń i herbata. W poprzednich latach w polskim eksporcie do Malawi dominowały natomiast materiały i wyroby włókiennicze.

 

Źródło: PAP/EPA

 

Inwestycje

W 2013 r. do Malawi napłynęły bezpośrednie inwestycje zagraniczne w wysokości 118,438 mln dol. Wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych od roku 1970 do 2013 wyniosła 1,584 mld dol.

 

Nie ma natomiast informacji na temat polsko-malawskich inwestycji.

 

Dla biznesu

Polskie firmy nie napotykają żadnych barier w eksporcie do Malawi. Mają pełnoprawny dostęp do tego rynku i takie same warunki, jak inne firmy z UE.

 

Stało się to możliwe po wejściu Polski do Unii Europejskiej i objęciu umową ACP-EU, a obecnie EPA.

 

Sprawy gospodarcze państwa leża w gestii Ministerstwa Ministerstwo Przemysłu, Handlu i Rozwoju Sektora Prywatnego. Pozostałymi resortami gospodarczymi są: Ministerstwo Rolnictwa, Ministerstwo Transportu i Robót Publicznych, Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Energetyki i Górnictwa, Ministerstwo Edukacji, Nauki i Technologii, Ministerstwo Turystyki i Przyrody oraz Ministerstwo Irygacji i Zasobów Wodnych.

 

W Malawi działa kilka niezależnych izb handlowych i przemysłowych, a najważniejszą z nich jest Izba Handlowo-Gospodarcza Malawi - Malawi Confederation of Chambers of Commerce and Industry (MCCCI).

 

Sądownictwo

Sądy krajowe zajmują się procesami gospodarczymi w oparciu o system prawny oparty na systemie brytyjskim. Zapisy konstytucji zapewniają niezależne sądownictwo, jednakże system ten jest nieefektywny z uwagi na brak właściwych archiwów, braki w obsadzie sędziowskiej i długi okres oczekiwania na rozpoczęcie spraw.

 

Wskaźnik percepcji korupcji w Afryce w 2012 roku – w punktach

Źródło: Transparency International, www.cba.gov.pl, 2012.

 

Rynek pracy

Rząd Malawi nie stosuje żadnych utrudnień w dostępie do rynku pracy. W celu przyciągnięcia inwestycji do kraju, zaaprobował on szereg ulg inwestycyjnych, podatkowych oraz dochodowych.

 

Istnieją tez specjalne strefy proeksportowe – Export Processing Zones. Firmy w takich strefach korzystają ze zwolnień od podatku dochodowego, zwolnień celnych na import dóbr inwestycyjnych, zwolnień z podatku VAT i innych.

 

Nieruchomości

W Malawi nie ma żadnych ograniczeń w nabywaniu nieruchomości przez obcokrajowców.

 

Zamówienia publiczne

Zamówienia publiczne najczęściej podlegają procedurom przetargowym. W większości przetargi są otwarte i nie ma teoretycznie ograniczeń w składaniu ofert. Przy większych przetargach obowiązuje klauzula pre-kwalifikacji bądź też dopuszczane są tylko te firmy, które zostały już zarejestrowane i uznane przez organizatora przetargu.

 

Zamówienia publiczne są ewaluowane przez Internal Procurement Committee.

 

Ochrona własności przemysłowej i intelektualnej

W Malawi wprowadzono wiele uregulowań prawnych chroniących własność intelektualną i prawa autorskie oraz własność przemysłową. Światowa Organizacja Handlu przyznała Malawi okres dostosowawczy na pełną implementacje zapisów Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights (TRIPS) do roku 2016.

 

Zadaniem założonrj w 1992 roku The Copyright Society of Malawi (COSOMA) jest przestrzeganie praw autorskich zapisanych w ustawie Copyright Act z 1989 r., a Registrar General nadzoruje przestrzegania Patent and Trademarks Act.

 

Źródło: PAP/EPA

 

Historia

Pierwszymi mieszkańcami terenów obecnego Malawi byli Buszmeni, którzy przybyli tu prawdopodobnie w I tysiącleciu p.n.e.

 

Buszmenów na południe zepchnęły napływające od VII wieku n.e. ludy Bantu. Na terenach dzisiejszego Malawi osiedliły się rolnicze ludy Malawi – Niandża i Czewa. Pod koniec XV wieku pod wodzą Karongi powstała konfederacja plemion Malawi, która rozpadła się na początku XVIII wieku. W XVIII i XIX wieku istniały tu tylko luźne związki plemienne. Od XVII wieku zaczęły się kontakty z arabskimi sułtanatami wybrzeża Afryki Wschodniej. W pierwszej połowie XIX wieku na tereny Malawi przybyli z południa hodowcy bydła Ngoni, a z południa wschodu - rolnicy Yao.

 

W XVIII–XIX wieku rozwijał się tu handel niewolnikami.

 

Pierwszym Europejczykiem na obszarze obecnego Malawi był szkocki podróżnik i misjonarz David Livingstone, który w latach 1859–63 badał te ziemie. W roku 1876 szkoccy misjonarze założyli osadę pod nazwą Blantyre. Pod koniec XIX wieku swoje misje założyli też Holenderski Kościół Reformowany (z RPA) i Kościół katolicki.

 

Terenami wokół jeziorem Niasa interesowali się Brytyjczycy, którzy w 1891 roku na obszarze obecnego Malawi utworzyli protektorat Niasa (od 1907 kolonia). Brytyjczycy rozwinęli uprawę zbóż pod nadzorem Europejczyków, ale wśród ludności afrykańskiej panował głód ziemi, a Niasa stała się źródłem taniej siły roboczej dla sąsiednich krajów. W trakcie kolonizacji toczyły się walki z tubylcami, wywłaszczanymi z ziemi na rzecz brytyjskich osadników. W 1915 roku wybuchło powstanie antybrytyjskie, zdławione przez metropolię. W roku 1944 powstała pierwsza organizacja polityczna w Niasie — Afrykański Narodowy Kongres Niasy (NANC).

 

W latach 1953–63 Niasa znajdowała się w składzie Federacji Afryki Centralnej (Federacja Rodezji i Niasy), będąc źródłem taniej siły roboczej dla Rodezji Południowej. W 1959 roku niepokoje wewnętrzne stały się przyczyną represji władz i delegalizacji NANC, którego kontynuatorką stała się Partia Kongresu Malawi (MCP) z H.K. Bandą na czele. W 1963 roku, na żądanie MCP, Niasa uzyskała autonomię wewnętrzną (odtąd obowiązuje nazwa „Malawi”, nawiązująca do tradycji historyczną) i prawo do secesji z Federacji Rodezji i Niasy.

 

Po rozwiązaniu Federacji, od 1964 roku Malawi stało się niepodległym państwem brytyjskim Wspólnoty Narodów i członkiem ONZ, a od 1966 roku - republiką. Prezydentem i szefem rządu został przywódca MCP — Banda (faktycznie były to rządy dyktatorskie Bandy, który w 1971 roku ogłosił się dożywotnim prezydentem, a także przywódcą jedynej legalnej partii — MCP, był również szefem rządu i kilku ministerstw).

 

Malawi pod rządami Bandy nawiązało współpracę polityczną i gospodarczą z RPA (w 1967 roku jako pierwsze państwo afrykańskie nawiązało z RPA stosunki dyplomatyczne), Rodezją (obecnie Zimbabwe) i Portugalią. Represje wobec opozycji zmusiły przeciwników Bandy do opuszczenia kraju. Na emigracji powstały cztery ugrupowania opozycyjne, z których najważniejsza była lewicowa Liga Socjalistycznego Malawi (LESOMA). Banda zapewnił Malawi stabilizację polityczną i względnie korzystne warunki rozwoju gospodarcze. Malawi stało się drugim, po RPA, eksporterem żywności w Afryce, chociaż nadal było zaliczane do grupy najuboższych państw afrykańskich.

 

Od 1989 roku Malawi zostało dotknięte skutkami wojny domowej w sąsiednim Mozambiku (ataki opozycyjnego RENAMO na szlaki transportowe i emigracja z Mozambiku — ok. 1 mln uchodźców).

 

Pod naciskiem opinii światowej oraz wewnętrznej opozycji i groźby wstrzymania kredytów zachodnich Banda zgodził się na przeprowadzenie w 1993 roku referendum. W jego wyniku przyjęto poprawkę do konstytucji wprowadzającą system wielopartyjny.

 

W wyborach parlamentarnych w 1994 roku zwyciężył Zjednoczony Front Demokratyczny (UDF), cieszący się poparciem głównie na południu kraju, a jego przewodniczący - B. Muluzi - został prezydentem. Muluzi przyjął do UDF wielu polityków MCP, pozyskując w ten sposób poparcie dla swojej partii w centralnych rejonach kraju, stanowiących tradycyjnie bazę MCP. W wyborach parlamentarnych w 1999 roku ponownie zwyciężył UDF, a w prezydenckich — Muluzi. Chociaż partie opozycyjne zakwestionowały ich wyniki, obserwatorzy międzynarodowi uznali wybory za wolne i uczciwe.

 

Po wyborach prezydenckich w 2004 roku dotychczasowego prez. B. Muluzi zastąpił Bingu wa Mutharika (UDF). Uczciwość tych wyborów była podważana zarówno przez opozycję, jak i obserwatorów. W jednocześnie przeprowadzonych wyborach parlamentarnych UDF nie uzyskała większości i została zmuszona do powołania wspólnie z partiami opozycyjnymi rządu jedności. W lutym 2005 roku Mutharika zrezygnował z członkostwa w UDF z powodu nieudzielenia mu poparcia w jego polityce antykorupcyjnej i utworzywszy wraz z grupą byłych członków tejże partii Postępową Partię Demokratyczną (DPP) stanął na jej czele.

 

Więcej na: http://encyklopedia.pwn.pl.

 

Źródła:

• Ministerstwo Spraw Zagranicznych,
• Ministerstwo Gospodarki,
• Wydawnictwo Naukowe PWN,
• PAP,
• Bank Światowy,
• ONZ,
• "Problemy wyżywienia ludności na kontynencie afrykańskim" Bożena Gulbicka, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy.