Portal Promocji Eksportu

• ang. (the) Republic of Zambia

• Stolica: Lusaka

• Powierzchnia: 752,6 tys. km kw.
• Liczba ludności: 15 mln
• Gęstość zaludnienia: 15 osób/km kw.
• Waluta: zambijska kwacha (ZMK)

Źródło: PAP/EPA

Zambia leży w południowej Afryce i nie ma dostępu do morza. Liczy 752,6 tys. km kw., a jej stolicą jest Lusaka z ok. 3 mln mieszkańców. Inne większe miasta to: Ndola, Kitwe, Chingola, Kabwe, Mufulira, Livingstone.

Walutą narodową jest zambijska kwacha (ZMK), której oficjalny kurs wobec złotego można sprawdzić na stronie www.nbp.pl

Z danych Banku Światowego wynika, że ok. 70 proc. mieszkańców Zambii żyje poniżej progu ubóstwa.

Afrykanie stanowią 98,7 proc. ludności Zambii, w tym: 36 proc. Bemba, 18 proc. Malawi, 15 proc. Tonga, 5 proc. Mambwe, 5 proc. Tumbuka, 10 proc. Lozi, 6 proc. Lunda, 5 proc. Luena, 4 proc. Ngoni, 3 proc. Fipa, 2 proc. Nkoyi. Europejczycy liczą 1,1 proc. populacji Zambii.

Czytać i pisać umie 80,5 proc. Zambijczyków (86,8 proc. mężczyzn i 74,8 proc. kobiet).

Ocenia się, że 14,3 proc. ludności jest zarażonych HIV/AIDS. W miastach odsetek ten sięga 20 proc. Przeciętna długość życia w Zambii wynosi 38 lat.

Religia

Zambia jest państwem wielowyznaniowym. Chrześcijanie stanowią 60 proc. ogółu, pozostali to wyznawcy wierzeń lokalnych (27 proc.), nieliczni muzułmanie i hinduiści.

Język

Językiem urzędowym jest angielski, ale często używane są też języki bantu.

Warunki życia

Dostęp do czystej wody w proc. w latach 1990 i 2011 w Afryce

Dostęp do urządzeń sanitarnych w proc. w latach 1990 i 2011 w Afryce

Średnia liczba lat nauki w 2011 roku w Afryce

Procent dzieci aktywnych ekonomicznie w wieku 7-14 w 2010 roku w Afryce

Procent osób niedożywionych w Afryce w latach 1990-92 i 2011-2013

Wskaźniki rozwoju społecznego (HDI) na świecie i w Afryce w 2011 roku

*według siły nabywczej w 2005

Ustrój

Zambia to republika prezydencka. Głową państwa i szefem rządu jest prezydent, wybierany na pięć lat w głosowaniu powszechnym.

Po zaciętej kampanii kandydat partii rządzącej, 58-latni Edgar Lungu, wygrał wybory prezydenckie w Zambii w 2015 roku.

Edgar Lungu jest prawnikiem. Prezydentem zostanie po Michaelu Sacie, który zmarł w październiku2014 roku podczas sprawowania urzędu.

Największym rywalem Lungu we wtorkowych wyborach był Hakainde Hichilema, ekonomista i jeden z najbogatszych zambijskich biznesmenów. W sobotę tuż przed ogłoszeniem wyników kandydat UPND powiedział dziennikarzom, że wybory "zostały skradzione i nie są odzwierciedleniem woli obywateli". Centralna komisja wyborcza odrzuciła te zarzuty.

Wspierany przez inwestorów i klasę średnią Hichilema w kampanii wyborczej apelował o obniżenie podatków w przemyśle górniczym i stworzenie warunków przyjaznych dla międzynarodowych inwestycji.

Władzę ustawodawczą sprawuje Zgromadzenie Narodowe, które liczy 158 deputowanych. Spośród nich 150 wybieranych jest w wyborach powszechnych, a ośmiu wyznaczanych przez prezydenta.

Doradczym ciałem, pozostającym poza strukturą parlamentu, jest 27-osobowa Izba Wodzów, która składa się z reprezentantów poszczególnych prowincji.
 

Różnice kulturowe

Niechęć Afryki do homoseksualizmu wynika z jej patriarchalnego konserwatyzmu, przywiązania do tradycji i pobożności, ale obserwowany w ostatnich latach wzrost homofobii wiąże się też z polityką. Od zwycięstwa w zimnej wojnie i upadku komunizmu na początku lat 90. rządzony przez liberałów Zachód przekonywał Afrykę do liberalnych porządków i praw. Zachęcał do demokracji i praw człowieka, uzależniał od tego swoją gospodarczą pomoc.

Źródło: PAP/EPA

Z ponad 50 państw Afryki w prawie 40 homoseksualizm uważany jest za przestępstwo. W Sudanie, Mauretanii czy Somalii grozi za niego kara śmierci. W pozostałych krajach karze się go więzieniem – kilkoma miesiącami w Burundi, trzema latami w Tunezji czy Maroku, pięcioma w Kamerunie i Senegalu, czternastoma w Nigerii, Ugandzie, Kenii czy Malawi. Te ostatnie są byłymi brytyjskimi koloniami, a kary za homoseksualizm, jako sprzeczny z naturą ludzką, wprowadzili tam jeszcze Brytyjczycy.

Jedynym na Czarnym Lądzie krajem, w którym związki homoseksualne zrównano z heteroseksualnymi w konstytucji i gdzie zezwolono na homoseksualne małżeństwa, jest Republika Południowej Afryki, która po upadku apartheidu w 1994 r., wzorując się na Zachodzie, wprowadziła u siebie najbardziej liberalne przepisy na całym kontynencie. Ale nawet w liberalnej RPA homoseksualiści są piętnowani przez społeczeństwo, lesbijki są poddawane „korekcyjnym gwałtom”.

Polityczni przywódcy, którzy jednomyślnie potępiają homoseksualizm, a widząc aplauz rodaków, sięgają po homofobię jako oręż w walce o władzę. Prezydent Zimbabwe Robert Mugabe od lat wyklina homoseksualistów jako „wybryk natury i obrazę godności ludzkiej”, „gorszych niż świnie i psy”.

Wrogość do homoseksualizmu jest jedną z niewielu spraw, które łączą zwaśnionych chrześcijan i muzułmanów w Nigerii. Imamowie w Senegalu zakazują grzebać homoseksualistów na cmentarzach, a kapłani np. w Malawi wyklinają ich jako sługi szatana, owoc zachodniej dekadencji i upadku.

Kryzys gospodarczy i wojny w Afganistanie i Iranie, które na początku XXI wieku podkopały potęgę Zachodu, sprawiły, że afrykańscy przywódcy przestali bezkrytycznie przyjmować zalecane przez Zachód mody, a jako pierwsze odrzucili przyjęte na Zachodzie zrównanie heteroseksualizmu z homoseksualizmem. „Zachód mówi, że to prawa człowieka, a według nas to występek i zło” – tłumaczą wiernym w świątyniach kapłani, zauroczeni konserwatywnymi imamami z Bliskiego Wschodu i pastorami z USA.

Co warto wiedzieć

Wizy pobytowe i tranzytowe obywatele polscy uzyskują w punktach przekraczania granicy. Okres ważności paszportu przy wjeździe powinien wynosić minimum trzy miesiące. Wymagane jest okazanie biletu powrotnego (lub środków na jego zakup), dokumentów (wiz) umożliwiających dalszą lub powrotną podróż oraz środków wystarczających na pokrycie kosztów pobytu (minimalna kwota na dzień pobytu nie jest określona).

Przy wylocie należy wnieść opłatę lotniskową w wysokości 20 dol. Nie ma ograniczeń w przywozie walut obcych. W paszporcie musi być co najmniej jedna strona przeznaczona na wizy, całkowicie wolna od wszelkich stempli, wiz itp.

Najbliższe, właściwe terytorialnie polskie przedstawicielstwo dyplomatyczne to Ambasada RP w Pretorii (RPA). W Lusace działa też polski konsul honorowy.

Transport

Podstawowe znaczenie dla gospodarki mają połączenia kolejowe z portami w Angoli (Lobito), RPA (przez Zimbabwe) i Tanzanii (linia Tazara do Dar es Salam) oraz połączenia drogowe z portami w Mozambiku i Tanzanii.

Długość linii kolejowych wynosi 2.173 km (linie wąskotorowe), drogowych 91.440 km (w tym 22 proc. o utwardzonej nawierzchni). Zambia posiada 107 lotnisk w tym dziewięć z pasami betonowymi.

Lotnisko w stolicy kraju Lusace obsługuje loty międzynarodowe. Pozostałe lotniska kraju to: Livingstone Ndola, Solwezi, Mfuwe, Chipata, Kasompe.

Święta państwowe

• 1 - stycznia Nowy Rok
• 8 marca - Międzynarodowy Dzień Kobiet
• 12 marca - Dzień Młodzieży
• Wielki Piątek (święto ruchome)
• 1 maja - Dzień Pracy
• 25 maja - Dzień Niepodległości Afryki
• 6 lipca - Dzień Bohaterów
• 7 lipca - Dzień Jedności Narodowej
• 3 sierpnia - Dzień Rolnika
• 3 września - Dzień Pamięci Levy Mwanawasa
• 24 października - Dzień Niepodległości
• 25 grudnia - Boże Narodzenie
   

Zambia w międzynarodowych organizacjach

• World Trade Organisation (WTO)
• Southern African Development Community (SADC)
• World Bank
• International Monetary Fund
• African Union (AU)
• United Nations Organisation (ONZ)
• Common Market for Eastern and Southern Africa (COMESA)
• British Commonwealth
• Afrykański Bank Rozwoju (African Development Bank, AfDB)
• International Bank for Reconstruction and Development (IBRD)
• Food Agriculture Organization (FAO)
• African Caribbean Pacific Group of States (ACP)
   

Kontakty

Administracja gospodarcza

Ministerstwo Handlu i Przemysłu

Ministry of Commerce, Trade and Industry

www.mcti.gov.zm

Bank of Zambia

www.boz.zm

Oficjalna strona Rządu Zambii z linkami

The Government of Zambia

www.statehouse.gov.zm – w trakcie konstrukcji

Samorządy gospodarcze

Izba Handlowo-Przemysłowa Zambii

Zambia Association of Chamber of Commerce and Industry (ZACCI)

www.zambiz.co.zm

Oficjalna prasa ekonomiczna

Zambia Daily Mail, Times of Zambia, The Post, The Zambian

Oficjalne strony o charakterze ekonomicznym

www.times.co.zm

www.zamnet.zm

www.zambiz.co.zm

Ambasada Republiki Zambii w Berlinie

Axel-Springer Strasse 54 A, D-10117 Berlin

Tel.: + 49 30 206 29 40, fax: + 49 30 206 29 419

E-mail: BotschaftvonSambia@t-online.de

Web: www.sambia-botschaft.de
 

Ministerstwo Handlu i Przemysłu Republiki Zambii

Ministry of Commerce, Trade and Industry - www.mcti.gov.zm

Bank of Zambia - www.boz.zm

Zambia Association of Chamber of Commerce and Industry (ZACCI) -www.zambiz.co.zm

Zambia Development Agency

Privatisation House, Nasser Road, P.O. Box 30819, Lusaka

Tel: +260 211 220177 / 223859, Fax: +260 211 225270 / 222509

http://www.zda.org.zm/

Warunki geograficzne, klimat

Powierzchnię Zambii stanowi płaskowyż (1000-1400 m n.p.m.), z rozległymi obniżeniami, zajętymi przez doliny rzeczne. Najniżej położona jest dolina rzeki Zambezi (ok. 400 m. n.p.m.). Wschodnią część kraju przecina rów tektoniczny rzeki Luangua, wchodzący w skład systemu Wielkich Rowów Afrykańskich. Na północnym wschodzie znajduje się pasmo górskie Muczinga (do 1850 m n. p. m.), na granicy z Malawi masyw Nyika z najwyższym wzniesieniem Zambii (Malinga Hills, 2301 m n. p. m.).

Źródło: PAP/EPA

Na całym terytorium występuje rozległa sieć rzek. Na rzekach występują liczne wodospady, największy Wodospad Wiktorii na rzece Zambezi. Zambia posiada liczne jeziora, m.in. Bangweulu, Muru, Tanganika, oraz jezioro zaporowe – Kariba.

Szatę roślinną tworzą sawanny i widne lasy zrzucające liście w porze suchej; tereny bagniste są porośnięte trzciną i papirusem.

Zambię zamieszkuje wiele gatunków zwierząt, m.in. żyrafy, słonie, lamparty, lwy. Na obszarze Zambii znajduje się 19 parków narodowych, największe: Kafue, Luangua Południowa i Północna, oraz liczne rezerwaty, głównie faunistyczne.

W Zambii dominuje klimat podrównikowy suchy. Roczna suma odpadów waha się od 600 do 800 mm na południu (dolina Zambezi), do 1000-1200 mm na północnym zachodzie. Pora deszczowa na północy trwa od listopada do kwietnia, a na południu od grudnia do marca. Deszcze są ulewne i burzowe.

W stolicy średnia temperatura i opady wynoszą: w styczniu 27°C i 126 mm, a w lipcu 22°C i 7 mm.

Gospodarka

Gospodarka Zambii należy do najszybciej rozwijających się na świecie. Jej podstawą jest przemysł wydobywczy i hutnictwo. Jej podstawą jest przemysł wydobywczy i hutnictwo.

Zambia to czołowy producent miedzi, zajmuje 2. miejsce w Afryce, a 8. na świecie wśród jej producentów. Sprzedaż miedzi daje 70 proc. krajowych wpływów z eksportu.

Zambia jest drugim w Afryce i ósmym na świecie producentem tego surowca. W ostatnich latach sektor górniczy zapewniał krajowi wzrost PKB na poziomie 6-7 proc. PKB rocznie, jednak duży spadek cen miedzi na światowych rynkach w 2015 r. spowolnił wzrost do 5,5 proc.

W styczniu 2015 r. rząd zambijski obłożył firmy wydobywcze 20-procentowym podatkiem. Zdaniem opozycji podwyższenie podatku w sytuacji, kiedy ceny miedzi na światowych rynkach są najniższe od sześciu lat, może doprowadzić do zamknięcia kolejnych kopalń i pogrążyć uzależnioną od surowców naturalnych gospodarkę kraju.

Spór pomiędzy rządem a inwestorami o podwyższenie podatków i 800 mln dol. zaległych płatności z ich tytułu może zagrażać dalszym inwestycjom.

Zambia posiada liczne bogactwa mineralne, oprócz rudy miedzi, także kobaltu, berylu, cynku, manganu i innych metali oraz węgla kamiennego, srebra, złota, pirytu. Wydobywa się tu także kamienie szlachetne, m.in. ametysty, szmaragdy czy diamenty. Ze względu właśnie na bogactwa naturalne Zambią interesują się światowe koncerny wydobywcze.

Makroekonomia

W 2014 r. PKB Zambii wyniósł 25,61 mld dol., a PKB na osobę - ok. 1900 dol. W 2014 r. wzrost PKB wyniósł 6,5 proc. Bezrobocie sięgnęło 13,3 proc. Średnia miesięczna płaca nominalna brutto nie przekracza 600 dol.

Usługi dają ponad 47 proc. PKB, a przemysł – ok. 39 proc. Sektor rolniczy przynosi ok. 20 proc. PKB i zatrudnia 85 proc. populacji.

Na tle innych krajów Afryki Subsaharyjskiej gospodarka Zambii charakteryzuje się w miarę zrównoważonym, równoległym rozwojem wielu jej gałęzi, aczkolwiek sektor wydobywczy (głównie miedzi) pozostaje zdecydowanie najbardziej rozwiniętym obszarem całej gospodarki, przyciągając jednocześnie najwięcej inwestycji zagranicznych.

Rząd Zambii konsekwentnie realizuje program przyciągania inwestorów zagranicznych. Według Banku Światowego i MFW, Zambia wyróżnia się wśród krajów afrykańskich stosunkowo pomyślną realizacją procesów liberalizacji i prywatyzacji gospodarki. Bank Światowy wskazuje (2013 r.), że to jedno z niewielu państw, w którym wprowadzono reformy ekonomiczne mające na celu ułatwienie dalszego rozwoju gospodarczego.

*dane szacunkowe

Źródło : CIA The World Factbook; African Economic Outlook 2014

Zambia w rankingach

W zestawieniu Doing Business 2015 dotyczącym prowadzenia działalności gospodarczej Zambia zajęła 111. pozycję wśród 189 ujętych w rankingu gospodarek świata (spadek o 4 miejsca w rankingu). W subregionie Zambia znajduje się na wysokim 9. miejscu na 47 sklasyfikowanych państw Afryki Subsaharyjskiej. Znaczny wzrost w porównaniu z edycją 2014 Doing Business z 30. lokaty na 23. miejsce odnotowano w kategorii przyznawania kredytu. Równie dobrze Zambia wypadła w kategorii rozpoczęcia działalności biznesowej – zmiana pozycji z 72. na 68. Najsłabsze wyniki kraj ten osiągnął w takich kategoriach jak: rejestr własności – spadek o 46 miejsc na 152. pozycję oraz handel zagraniczny – 177. pozycja w rankingu w ujęciu światowym.

W kwestii wolności gospodarczej według Indeksu Wolności Gospodarczej 2015 publikowanym przez The Wall Street Journal i Heritage Foundation, Zambia plasuje się na pozycji 100. pośród 178 klasyfikowanych krajów. Stanowi to 12. pozycję w regionalnym rankingu obejmującym kraje Afryki sub-saharyjskiej.

Udział sektorów w tworzeniu PKB w 2013 roku*

*dane szacunkowe CIA The World Factbook

Główne sektory

Bogate złoża miedzi znajdują się w tzw. Prowincji Pasa Miedzionośnego (złoża z formacji geologicznej znajdują się także w sąsiadującej z Zambią Demokratycznej Republice Konga). Miedź wydobywana w Zambii ma stężenie 2-3 proc., podczas gdy średnia stężenia wydobywanego na świecie surowca wynosi 0,8 proc.

Na poziomie makroekonomicznym system gospodarczy Zambii nadal bazuje na wydobyciu miedzi i na obecnym etapie, biorąc pod uwagę aktualne priorytety rządu, wydaje się, że sektor ten pozostanie na długo kluczową gałęzią gospodarki Zambii. W konsekwencji dalsze zwiększanie wydobycia w coraz większym stopniu uzależnia ekonomię Zambii od globalnych cen surowców.

Oprócz miedzi w Zambii na szeroką skalę wydobywa się kobalt. Kraj zajmuje 2. miejsce na świecie pod względem wydobycia tego surowca (2014). Zambia i Demokratyczna Republika Kongo pokrywają łącznie połowę zapotrzebowania światowego na ten surowiec.

Przemysłowe wydobycie odkrywkowe węgla kamiennego w Zambii rozpoczęto w 1967 r. i koncentruje się na południu kraju w kopalni spółki Mamba Coal Mine. W latach 2000 – 2010 wydobycie surowca spadło z 214 tys. ton do 10 tys. ton. W 2013 r. osiągnęło już 400 tys. ton. Zasoby węgla kamiennego Maamba Coal Mine szacuje się na ok. 80 mln ton (w pozostałych regionach do 700 mln ton).

Zambia jest jednym z krajów afrykańskich o relatywnie niskim poziomie wydobycia węgla kamiennego, niemniej ma ono wzrosnąć do 2 mln ton w 2017 r. Wydobywany surowiec zarówno obecnie, jak i w przyszłości będzie w całości zużywany w Zambii do produkcji energii elektrycznej (95 proc. podaży energii elektrycznej w Zambii pochodzi ze źródeł odnawialnych – energia wodna).

Przemysł wytwórczy

Główne branże przemysłu wytwórczego Zambii to produkcja: nawozów, tekstyliów, szkła, wyrobów przemysłu petrochemicznego, wyrobów stalowych i aluminiowych, artykułów spożywczych.

Przemysł wytwórczy nastawiony jest głównie na produkcję wyrobów na rzecz rozbudowanego sektora górniczego, który jest lokomotywą zambijskiej gospodarki. Według przedstawicieli władz to właśnie ten sektor ma największe szanse na dalszy dynamiczny rozwój ze względu na postępujące ożywienie w górnictwie oraz rosnące zainteresowanie ze strony inwestorów zagranicznych.

Produkcja przemysłowa skoncentrowana jest głównie na sprzedaży produktów na rzecz rozbudowanego sektora górniczego, który jest „lokomotywą” zambijskiej gospodarki. Według przedstawicieli władz to właśnie ww. sektor gospodarki ma największe szanse na dalszy dynamiczny rozwój ze względu na postępujące ożywienie górnictwa oraz wielomiliardowe inwestycje zagraniczne. Dodatkowym impulsem jest postępujący rozwój rolnictwa, a przede wszystkim postępujący proces mechanizacji. W jego wyniku zaczął rozwijać się sektor części zamiennych oraz podstawowych maszyn i urządzeń rolniczych.

Rolnictwo

Rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo stanowią 17,7 proc. PKB kraju. Głównymi produktami rolnymi kraju są: kukurydza, zboża, kawa, soja, orzechy, warzywa, tytoń, bawełna oraz kwiaty (w większości eksportowane). Zambia realizuje program aktywizacji rolnictwa, w ramach tej inicjatywy w 2010 r. doprowadzono elektryczność i wodę do ok. 165 tys. hektarów ziemi, która ma być przekazana rolnikom, dysponującym wiedzą i funduszami do prowadzenia gospodarstw wielkoobszarowych. Program ten jest skierowany nie tylko do obywateli Zambii, ale również do rolników z innych krajów. Dotychczas największe zainteresowanie ww. projektem wykazuje Południowoafrykański Związek Rolników, który próbuje ulokować w Zambii białych farmerów z RPA, którzy zgodzili się sprzedać swoją ziemię rolną władzom RPA. Dodatkowo w ramach tego programu Zambia w 2010 r. zmniejszyła do zera cła na urządzenia i maszyny rolnicze.

Zambia dysponuje ok. 35 mln hektarów ziemi nadającej się do upraw, lecz zagospodarowane jest jedynie 7 proc. W Zambii z rolnictwa utrzymuje się 65 proc. ludności Na uwagę zasługuje fakt, iż Zambia dysponuje znaczącymi zasobami dobrej gatunkowo ziemi, zaś odpowiednia ilość opadów zapewnia prowadzenie efektywnej działalności rolnej.

Największymi wyzwaniami stojącymi przed zambijskim rolnictwem są brak kapitału zarówno finansowego, jak i ludzkiego (brakuje osób z wiedzą rolniczą) oraz zły stan infrastruktury komunikacyjnej.

Głównymi produktami rolnymi kraju są: kukurydza, zboża, kawa, soja, orzechy, warzywa, tytoń, bawełna, kwiaty (w większości eksportowane). Popularna jest także hodowla bydła.

Udział ludności rolniczej w ogólnej liczbie ludności w 2010 roku w Afryce – w procentach

Górnictwo

Na poziomie makroekonomicznym system gospodarczy Zambii nadal bazuje na wydobyciu miedzi i na obecnym etapie, biorąc pod uwagę aktualne priorytety rządu, wydaje się, że sektor ten pozostanie na długo kluczową gałęzią gospodarki Zambii. Plany rządu przewidują zwiększenie wydobycia miedzi do ok. miliona ton w ciągu najbliższych kilku lat.

Na skutek koncentracji rządu na sektorze wydobywczym, 75 proc. eksportu Zambii pochodzi z sektora górniczego. W konsekwencji dalsze zwiększanie wydobycia w coraz większym stopniu uzależnia ekonomię Zambii od globalnych cen surowców. Dynamiczny wzrost wydobycia planowany jest głównie w oparciu o zapowiedziane chińskie inwestycje w górnictwo miedzi w Zambii.

Turystyka

Zambia posiada potencjał turystyczny na poziomie Kenii i Tanzanii, ale brak korzystnych uregulowań prawnych (np. bardzo drogie wizy turystyczne i skomplikowany proces budowy i rejestracji hoteli) uniemożliwia rozwój tego sektora gospodarki.

Wymiana handlowa

Eksport w 2013 roku sięgnął 8,5 mld dol. Główne towary sprzedawane za granica to: miedź, kobalt, prąd; tytoń, kwiaty, bawełna.

Główne rynki eksportowe (2012 r.): Chiny 43,4 proc., RPA 7,2 proc., Demokratyczna Republika Kongo 6,7 proc., Korea Południowa 5,4 proc., Indie 4,7 proc., Zjednoczone Emiraty Arabskie 4,3 proc., Egipt 4,1 proc.

Import podliczono na 8,2 mld dol. (2013 r.); główne towary: maszyny, sprzęt transportowy, produkty naftowe, elektryczność, nawozy, środki spożywcze, odzież.

Partnerzy (2012 r.): RPA 36,7 proc., Demokratyczna Republika Konga 19,8 proc., Chiny 10,4 proc., Kuwejt 6 proc.

Polska – Zambia

Obroty handlowe Polski z Zambią w 2013 r. wyniosły ponad 10 mln dol. Klasyfikuje to Zambię na 151. miejscu w rankingu Ministerstwa Gospodarki. Eksport towarów z Polski do Zambii wyniósł 8,3 mln dol., wartość importu to 1,8 mln dol., co daje dodatnie saldo w wysokości 6,5 mln dol.

Wymiana handlowa pomiędzy Polską a Zambią nabrała dynamiki po wstąpieniu Polski do UE, jednak podlega ona znacznym wahaniom.

Źródło: INSIGOS

W 2013 r. Polska sprzedała do Zambii:

• urządzenia mechaniczne i elektryczne (gł. maszyny do mieszania substancji mineralnych z bitumami, a także koparki gąsienicowe) – 65 proc. udział w polskim eksporcie ogółem
• materiały i wyroby włókiennicze (odzież używana) - 27 proc. udziału
• ścier drzewny; papier i tektura – 3 proc. udziału
   

Główni eksporterzy: Vive-Textile Recycling, Mota-Engil Central Europe, Samsung Electronics Poland, Philips Lighting, Interprint Polska Sp. z o.o.

Polska kupiła w 2013 roku w Zambii:

• tytoń – udział 91 proc.
• kawę – 6,5 proc. udziału
• ryby - 0,8 proc. udziału
   

Główni importerzy: Imperial Tobacco Polska, JTI Polska, Segafredo Zanetti Poland.

Od stycznia do listopada 2014 r. wartość obrotów miedzy Polską a Zambią wyniosła 10,2 mln dol. (wzrost o ok. 44 proc. w porównaniu z analogicznym okresem 2013 r.), w tym polski eksport osiagnął 9,3 mln dol. (wzrost o ok. 64 proc.), a import z Zambii wyniósł 0,8 mln dol. (spadek o ok. 38 proc.).

W 1967 r. podpisana została umowa handlowa pomiędzy Polską i Zambią (wypowiedziana w związku z przystąpieniem Polski do UE w 2004 r.). Umowę w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, majątku i zysków majątkowych, podpisano 19 maja 1995 r. (nie ma statusu umowy obowiązującej).

Potencjalne dziedziny współpracy

Wejście Polski do Unii Europejskiej i objęcie umową ACP-EU, a obecnie EPA, powoduje, że polskie firmy nie napotykają żadnych barier w eksporcie do Zambii, mają pełnoprawny dostęp do tego rynku i takie same warunki, jak inne firmy z UE.

Wobec ożywienia dwustronnych, w tym dzięki nawiązaniu bezpośrednich kontaktów pomiędzy przedsiębiorcami polskimi i zambijskimi w ramach forum biznesu w Lusace w październiku 2013 r., można liczyć na wzrost dwustronnej wymiany handlowej w kolejnych latach. Na uwagę zasługuje stopniowy wzrost polskiego eksportu do Zambii, głównie w kategoriach takich, jak urządzenia mechaniczne i elektryczne oraz materiały i wyroby włókiennicze.

Dodatkowym impulsem dla inwestorów jest postępujący rozwój rolnictwa Zambii, a przede wszystkim postępujący proces mechanizacji. W jego wyniku zaczął rozwijać się sektor części zamiennych oraz podstawowych maszyn i sprzętu rolniczego.

Ze względu na występowanie wielu bogactw naturalnych, Zambia nadal pozostaje w strefie zainteresowań światowych koncernów wydobywczych, co jest także szansą dla polskich inwestorów. Istotnym elementem propozycji współpracy polsko-zambijskiej jest transfer technologii wydobywczych w zakresie eksploatacji złóż. Polska dostrzega potencjał wzmocnienia dwustronnej współpracy gospodarczej w zakresie eksportu polskich maszyn górniczych. Jednym z możliwych wymiarów współpracy w sektorze górniczym jest również wymiana najlepszych praktyk górniczych między jednostkami naukowo-badawczymi.

Ponadto, sektorem, na który stawia rząd zambijski i który powinien szczególnie zainteresować zagranicznych inwestorów jest turystyka.

Dla biznesu

Wejście Polski do Unii Europejskiej i objęcie relacji handlowych Polski z Zambią umową ACP-EU a obecnie EPA powoduje, że polskie firmy nie napotykają żadnych barier w eksporcie do Zambii, mają pełnoprawny dostęp do tego rynku i takie same warunki jak inne firmy z UE.

Zambia jest stroną Porozumienia z Cotonou z 2000 r., regulującego stosunki ekonomiczne pomiędzy Unią Europejską a państwami Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP). Na jego podstawie trwają negocjacje dot. zawarcia Porozumienia o Partnerstwie Ekonomicznym (EPA, Economic Partnership Agreement) między UE a Zambią.

Porozumienie reguluje podstawowe aspekty kooperacji w zakresie pomocy, handlu oraz relacji politycznych. Zambia, jako kraj o statusie Least Developed Country (LDC), uczestniczy w programie „Everyting but arms”, w ramach którego od 2001 r. produkty z Zambii korzystają z praktycznie bezcłowego (z wyjątkiem broni i amunicji) i nielimitowanego ilościowo (poza nielicznymi wyjątkami) dostępu do rynku unijnego.

W ramach 10. EDF (European Development Fund) CSP/NIP (Country Strategy Paper/National Indicative Programme) na lata 2008-2013 Komisja Europejska przeznaczyła dla Zambii środki w wysokości 490 mln EUR na wsparcie m.in. polityk zmierzających do podtrzymania wzrostu gospodarczego, rozwój infrastruktury i dofinansowanie służby zdrowia. Przewiduje się, że porównywalna kwota zostanie wyasygnowana w ramach 11. EDF.

Główną sferą zaangażowania międzynarodowego Zambii pozostaje integracja regionalna w ramach Południowoafrykańskiej Wspólnoty Rozwoju (Southern African Development Community – SADC).

W wymiarze globalnym rząd zambijski stara się zachować równowagę w relacjach z UE, USA i Chinami. Zambia jest członkiem Brytyjskiej Wspólnoty Narodów. Bierze również udział w integracji ekonomicznej w ramach Wspólnego Rynku Wschodniej i Południowej Afryki (Common Market of Eastern and Southern Africa – COMESA).

Zamówienia publiczne

Zamówienia publiczne podlegają procedurom przetargowym. Przetargi są otwarte i nie ma ograniczeń w składaniu ofert. Nad prawidłowością przebiegu procedur przetargowych czuwa Komisja Przetargowa. Przy większych przetargach obowiązuje klauzula prekwalifikacji bądź też dopuszczane są tylko te firmy, które zostały już zarejestrowane i uznane przez organizatora przetargu. Firmy zagraniczne chcące wziąć udział samodzielnie w przetargu muszą być zarejestrowane w Zambii. Można też skorzystać z usługi miejscowej firmy, która wystąpi oficjalnie jako oferent.

Sądownictwo

Sądy krajowe zajmują się procesami gospodarczymi w oparciu o prawo pracy, prawo gospodarcze oraz ustawę o przedsiębiorstwach. Sprawy takie prowadzone są przez wyspecjalizowane kancelarie adwokackie. System prawny jest oparty na prawie angielskim i prawie zwyczajowym.

Wskaźnik percepcji korupcji w Afryce w 2012 roku – w punktach

Rynek pracy

Rząd Zambii nie stosuje żadnych utrudnień dla cudzoziemców w dostępie do rynku pracy.

Nieruchomości

W Zambii nie ma właściwie ograniczeń w nabywaniu nieruchomości przez obcokrajowców. Jedynym jest zakup ziemi przez cudzoziemców.

W celu przyciągnięcia inwestycji do Zambii rząd tego kraju stosuje również ułatwienia do zagranicznych inwestorów. Środki ze sprzedaży nieruchomości mogą być transferowane wraz z zyskiem z odsprzedaży nieruchomości.

Zamówienia publiczne

Zamówienia publiczne podlegają procedurom przetargowym. Przetargi są otwarte i nie ma ograniczeń w składaniu ofert. Nad prawidłowością przebiegu procedur przetargowych czuwa Komisja Przetargowa. Przy większych przetargach obowiązuje klauzula pre-kwalifikacji bądź też dopuszczane są tylko te firmy, które zostały już zarejestrowane i uznane przez organizatora przetargu.

Firmy zagraniczne chcące wziąć udział samodzielnie w przetargu muszą być zarejestrowane w Zambii. Można też skorzystać z usługi miejscowej firmy, która wystąpi oficjalnie jako oferent.

Ochrona własności przemysłowej i intelektualnej

W Zambii jest uregulowań prawnych chroniących własność intelektualną i prawa autorskie oraz własność przemysłową - zgodnych z zapisami WTO Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights (TRIPS). Zambia ratyfikowała Konwencję Paryską, Traktat Współpracy Patentowej, Porozumienie i Protokół Madrycki oraz Haski. Zambia należy do African Industrial Property Organization (ARIPO).

Historia

Źródło:

• Ministerstwo Spraw Zagranicznych
• Ministerstwo Gospodarki
• Wydawnictwo Naukowe PWN
• PAP
• Bank Światowy
• GUS
• ONZ
• CIA The World Factbook
• AfDB
• OECD
• UNDP African Economic Outlook 2014
• "Problemy wyżywienia ludności na kontynencie afrykańskim" Bożena Gulbicka, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy